Miniblog: Overprikkeling

In- of externe overprikkeling heeft een enorme impact op algehele functionaliteit. Continu blootgesteld worden aan externe prikkels – bovenop de interne – kan iemand tot waanzin drijven.

Bij autisme heb je geen controle over het aantal prikkels dat binnenkomt. Alles komt tegelijk en even hard aan vanwege het ontbreken van filterregulatie. Het veel geopperde advies: “Niets van aantrekken”, of het schampere: “Zo erg is het niet”, lossen niets op. Ze ontkennen het probleem en stellen eigenlijk vast dat je overdrijft.

Logischerwijs kan iemand zonder autisme zich niet voorstellen hoe erg iemand met ASS lijdt onder overprikkeling, net zomin als een ASS’er kan geloven dat er mensen zijn die er weinig tot geen last van hebben. 

Stel je voor dat je ergens bent waar onophoudelijk keiharde muziek wordt gedraaid met gillende gitaarsolo’s en een dreunende bas die de glazen in de kast doet rinkelen. Verder wordt er geboord, gelast en gehamerd. Mensen lachen hardop en praten tegen elkaar alsof er windkracht 20 staat. Het is te druk, je wordt bijna omvergelopen. Apparaten zoemen, piepen en zeuren. Auto’s dreunen in je hoofd, een kraan druppelt en de ventilatie stormt. Fel kunstlicht snijdt door je ogen heen en een wirwar van geuren vult ongewenst je maag. 

Zonder filters, zonder keuze, zonder te overdrijven is dat wat er in een autistisch brein omgaat. Vaak proberen we overprikkelende situaties te voorkomen. Soms zoeken we ze op – dan heiligt het doel de middelen – en plannen we ervoor of erna een pauze in. Veelal kunnen we prikkels niet vermijden. Het ligt aan je geestelijke gesteldheid hoe je erop reageert; de ene keer lukt dat beter dan de andere. 

Bij zware overprikkeling wordt alles volledig lamgelegd. Je wordt, als het ware, buitengesloten van je eigen systeem. Je automatische functies werken niet meer en de toegang tot je rationele gedachten is je ontzegd: beslissingen nemen, overzicht, cognitief denken, relativeren, doelgericht handelen en inhoudelijk reageren… het valt allemaal uit. Je zit gevangen in je gevoel van paniek, stress en wanhoop. Misschien sluit je je af, ga je huilen of word je boos. Je bent hoe dan ook onbereikbaar. Niet alleen voor anderen, maar vooral voor jezelf. 

Deze buitensluiting en gevangenschap zijn een mentale hel, die niemand zo erg vindt als het slachtoffer zelf.